Hết thuốc chữa!

Lê Đức Thông chỉ là một trong hàng ngàn “đạo văn gia” ở nước ta. Đã có không ít giảng viên, thậm chí giáo sư ở một số trường đại học cũng bị phát hiện đạo văn. Đáng lo ngại hơn, vấn nạn này đã trở thành chuyện quá đỗi bình thường.

Suy cho cùng Lê Đức Thông có thể là “nạn nhân” trong một xã hội đang có quá nhiều giả dối và thiếu tự trọng. Chính nền giáo dục đã và sẽ còn tiếp tục sản sinh những “vua“ đạo văn trong tương lai.

Ngay từ tiểu học, giáo viên đã buộc học sinh phải học thuộc lòng các bài văn mẫu để làm bài kiểm tra theo đúng khuôn mẫu đó mới được điểm cao. Cách giáo dục này đã bóp chết mọi sáng tạo của học trò và vô tình truyền đạt cho các em học cách lấy cái của người làm cái của mình.

Cách thức giảng dạy trong nhà trường phổ thông cũng như đại học thường theo cách “đọc-chép”. Đến khi thi sinh viên đều phải chọn giải pháp an toàn là viết đúng theo ý thầy để bảo đảm đậu. Ngay cả trong kỳ thi tuyển sinh đại học các môn năng khiếu như vẽ, thí sinh cũng thường tìm giảng viên của chính trường dự định thi luyện vẽ... đúng “gu” để có cơ hội trúng tuyển cao hơn.

Không ít lần báo chí phản ánh những “phố luận văn” với hàng chục tiệm photocopy, đánh máy gần trường đại học, cao đẳng luôn tấp nập khách hàng là sinh viên. Tại nơi đây là “kho tàng” luận văn mẫu luôn sẵn sàng đáp ứng mọi nhu cầu cho những ai cần “tham khảo”. Cũng chính từ đây những cái gọi là bài tập lớn, đồ án, luận văn tốt nghiệp... liên tục được nhân bản bằng cách “xào nấu” thay vì nghiên cứu, sáng tạo.

Bên cạnh đó, thực tế hiện nay hầu hết sinh viên VN, thậm chí cả giảng viên đại học cũng còn mơ hồ về chuyện đạo văn. Nguyên nhân của việc này được nhìn nhận ở tất cả các bậc học hầu như không ai dạy để người học hiểu rõ thế nào là đạo văn, cách trích dẫn thông tin của người khác và cả chuyện tác quyền.

Ngoài ra, có thể nói lòng tự trọng trong giới làm khoa học VN hiện còn quá khiêm tốn. Thực tế ở rất nhiều trường đại học, có những người không hề nghiên cứu nhưng vẫn đứng tên đồng tác giả. Thậm chí có không ít giáo sư thường nhận làm chủ nhiệm đề tài được giao kinh phí nghiên cứu nhưng lại không trực tiếp làm mà giao hết cho học trò mình.

Một thực tế đáng sợ hơn là ngay sau khi báo Tuổi Trẻ đăng bài “Vua” đạo văn, ngay lập tức một trang báo mạng về giáo dục liền có bài viết về đề tài này trong đó dẫn nhiều nguồn tin... từ báo Tuổi Trẻ. Bài viết có ký tên tác giả đàng hoàng nhưng không hề có một dòng nêu nguồn tin người viết có được từ đâu. Đọc bài báo đó, TS Cao Huy Thiện - phó viện trưởng Viện Vật lý TP.HCM - lắc đầu ngao ngán: “Chúng tôi chỉ trả lời với PV Tuổi Trẻ, nhưng tác giả bài báo kia lại viết cứ như đã phỏng vấn chúng tôi. Đọc vào, tôi biết tác giả đã chép ý kiến của chúng tôi trên Tuổi Trẻ, nhưng thể hiện cứ như phỏng vấn trực tiếp. Trang báo mạng của giáo dục mà như thế thì đúng là nạn đạo văn hết thuốc chữa!”.

TRẦN HUỲNH

Nên coi đạo văn là tệ nạn xã hội

C.G. Fewston (giáo viên, người Mỹ)

C.G. Fewston

Trong những lớp tôi dạy, có một số sinh viên tuy đăng ký học nhưng không bao giờ xuất hiện. Một lần vào cuối khóa, có một chàng trai đến nộp bài báo cáo cho một cô sinh viên mà tôi chỉ thấy trong danh sách chứ chưa bao giờ gặp mặt. Tôi nhanh chóng phát hiện bài viết của cô có nhiều đoạn sao chép từ Internet. Điều này chứng tỏ sự không tôn trọng đối với giáo viên đứng lớp và tác giả của bài viết gốc.

Tôi quyết định gặp trực tiếp sinh viên đó. Bất ngờ và hổ thẹn, cô bẽn lẽn đưa mắt nhìn những đoạn văn được sao chép được tôi chủ ý tô đậm trong bài báo cáo của cô và văn bản gốc trên mạng. Tuy nhiên, cô không thừa nhận mình đã cắt dán mà nói rằng chồng cô đã... viết giúp báo cáo đó. Đây là trường hợp đạo văn hèn hạ nhất mà tôi từng chứng kiến!

Tôi bảo cô sinh viên đừng trở lại lớp cho đến khi cô có thể tự hoàn thành bài một mình, nên học cách nghiên cứu và viết một cách chuyên nghiệp. Cô đã không bao giờ trở lại.

Cùng với sự phát triển nhanh chóng và dễ tiếp cận của Internet, người ta càng dễ dàng tìm kiếm tài liệu để lắp ghép vào bài viết của mình. Nhiều người không phân biệt phải trái và cũng chẳng quan tâm đến đạo đức nghiên cứu.

Tuy nhiên, tôi nghĩ chúng ta không chỉ nên đổ lỗi hết cho sinh viên trong nạn đạo văn. Những người thầy, người cô trực tiếp đứng lớp cần có trách nhiệm không chỉ kiểm tra việc copy-paste của sinh viên mà cũng nên giáo dục về đạo đức, sự liêm chính khi bắt tay viết một bài luận. Đây là điều tôi thấy các trường đại học VN còn chưa nhấn mạnh và làm sát sao.

Tôi đọc báo thấy có trường hợp sinh viên trong lớp nộp bài báo cáo thực tập cuối khóa giống nhau như đúc và cùng sai một lỗi nhưng giáo viên chấm bài lại làm ngơ. Họ được trả lương để đọc và đánh giá báo cáo của sinh viên, sao lại dễ dàng bỏ qua những bài viết được sao chép giống nhau đến từng dấu chấm, phẩy? Liệu họ có làm đúng vai trò và trách nhiệm của một giáo viên?

Nếu cứ dung túng cho nạn đạo văn ngay từ trong trường học thì sau này sẽ để lại những hậu quả nặng nề trong xã hội. Trong những sinh viên khi tốt nghiệp, có vài người học cao lên thạc sĩ, tiến sĩ và tham gia những công trình nghiên cứu khoa học. Một số làm việc cho các công ty đòi hỏi báo cáo, phân tích hằng tháng. Sau khi sống sót bằng những bài đạo văn thời cử nhân, liệu họ có lặp lại thói quen cũ?

Nhiều nước trên thế giới từ lâu đã quan tâm và kiên quyết dẹp bỏ nạn đạo văn trong môi trường học đường và chuyên nghiệp. Tôi nghĩ ở VN nạn đạo văn nên được liệt kê là một dạng tệ nạn xã hội. Hành vi thiếu đạo đức này phá hoại những công trình nghiên cứu chân chính được đầu tư bằng thời gian, công sức và trí tuệ của nhiều học giả. Nó trải thảm cho sự chây lười hơn là động viên tính chuyên nghiệp và trung thực trong xã hội.

PHƯƠNG THÙY ghi